Gelişimsel Değerlendirme

Doğumdan itibaren düzenli aralıklarla çocuğun bilişsel, dil, sosyal-duygusal, fiziksel (motor) gelişimi ve öz bakım becerilerinin değerlendirilip gelişimsel açıdan yaşına uygun olup olmama durumunun ortaya konulmasıdır.

DEĞERLENDİRMENİN AMACI

Çocuğun bireysel ihtiyaçlarına uygu olarak gelişimi desteklemek ve ailelere gerekli yönlendirmeleri yapmaktır. Çocuğun gelişim sürecini sağlıklı şekilde takip edip bir gelişim geriliği varsa olabildiğince minimize etmek birincil amacımızdır.

Gelişimsel değerlendirme aracılığıyla çocukların bireysel özelliklerini, güçlü yanlarını ve desteğe ihtiyaç duyduğu alanları belirleyebiliriz. Erken çocukluk döneminde düzenli aralıklarla yapılan gelişimsel değerlendirmeler çocuklarda var olan gelişim zorluklarının ya da olası risk durumlarının belirlenmesini sağlar. Bu sayede erken müdahale ile gelişimdeki gecikmenin etkilerini minimum hale getirip çocukların potansiyellerinin en üst seviyeye ulaşmasını sağlayabiliriz.

GELİŞİMSEL DEĞERLENDİRME NASIL YAPILIR?

Çocukların gelişimi değerlendirilirken formal ve informal değerlendirme araçları kullanılmaktadır.

İnformal değerlendirme araçlarına; gözlem, çocuk, aile ya da çocuğun öğretmenleri ile yapılan görüşmeler, kontrol listeleri/ kaba değerlendirme araçları, envanterler, çalışma örneği analizi, ev ödevleri, sınıf içi yapılan çalışmalar örnek olarak gösterilebilir.

Formal değerlendirme araçları ise standart hale getirilmiş, belli bir alana özgü değerlendirme araçlarıdır. Zekâ testleri, gelişim tarama envanterleri, dereceleme ölçekleri vb. formal değerlendirme araçlarına örnektir. (Akçin,2013.)

Formal değerlendirme araçlarından bazıları aşağıdadır:

• Denver 2 Gelişimsel Tarama Testi

Denver 2, 0-6 yaş aralığında bulunan çocuklar için geliştirilmiş, gelişim sürecindeki sorunları tespit etmeye yardımcı bir değerlendirme testidir. Bu test 116 madde ve 4 ayrı alt bölümden oluşmaktadır.  Denver 2 testi 4 başlıktan oluşur. Bunlar; kişisel-sosyal, ince motor, dil ve kaba motordur. Çocuğun yaş grubunda bulunan diğer çocuklarla karşılaştırılarak hangi yüzdelik dilimde olduğunu gösterir.

• AGTE Testi

AGTE testi bir başka deyişle Ankara gelişim envanteri testi 0-6 yaş arasındaki çocukların gelişimsel sürecini takip etmek amacıyla oluşturulan bir testtir. AGTE gelişim testi ile çocuğun sahip olduğu tüm beceriler basamaklar halinde değerlendirilir. En temel becerilerden, ev adresini bilmesine kadar tüm gelişimsel sürecin takvim yaşına uygunluğuna bakılır. AGTE sorularının alanları; ince motor, dil-bilişsel, kaba motor, sosyal beceri ve öz bakımdır.

• Standford-Binet Zeka Testi

Standford-Binet zeka testi, 2-16 yaş aralığında bulunan çocukların zihinsel düzey sözel yargılama, görsel-soyut yargılama, niceliksel yargılama ile kısa süreli bellek olmak üzere 4 grupta ayrı ayrı değerlendirilmektedir. Toplamda 30 alt test uygulanmaktadır.

• Metropolitan Okul Olgunluğu Testi

Metropolitan testi, 5-6 yaşındaki çocuklara uygulanır; 6 alt test ve toplam 100 maddeden oluşur. Metropolitan okul olgunluğu testi, çocuklar için geliştirilen bilişsel olgunluğunu ölçümlemek amacıyla kullanılan bir testtir. Metropolitan okul olgunluğu testi; kelime anlama ve sözcük dağarcığı, cümleler ve anlam, genel bilgiler, karşılaştırma-eşleştirme, sayılar (yazımı-kullanımı), kopya ve taklit etme gibi becerileri ölçer.

• WISC 4 Zeka Testi

WISC 4, 6-16 yaş aralığında bulunan çocuklara uygulanabilen, 10 alt temel test ve 5 yedek testten oluşan bir testtir. Test sırasında; sözel bilgi ve ifade, algısal akıl yürütme ve organizasyon, sosyal bilgi, kısa süreli işitsel bellek, dikkat, konsantrasyon, zihinsel işlemleme hızı, görsel-motor ve ince motor koordinasyon becerileri değerlendirilmektedir.

• MOXO Dikkat Testi

MOXO, en çok bilinen dikkat ölçme testlerinden biridir. 6-60 yaş arası yetişkinler için geliştirilmiş bu test, dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu (DEHB) tanısında kullanılır. MOXO dikkat testi ile DEHB’in 4 belirleyicisi (dikkat eksikliği, zamanlama problemi, dürtüsellik ve hiperaktivite) ayrı ayrı değerlendirilir ve objektif olarak sonuç alınır.

Yukarıda bahsedilen gelişim tarama testlerinin uygulanmasına alanda çalışan bazı uzmanların karar vermesi gerekmektedir. Bu uzmanlar, psikiyatristler, psikologlar, özel eğitim öğretmenleri, çocuk gelişimciler, okul öncesi öğretmenleri, sınıf öğretmenleri ve rehberlik öğretmenleridir. 

Çocuk Gelişimci/ Uzman Öğretici
Şevval KOYUNCU YARIMOĞLU

Kaynak:

• Akçin,N. (2013). Genel eğitim programları ve özel eğitim uygulamaları. A. Cavkaytar (Ed.), Özel eğitim içinde (1 bs.,s. 343-366). Ankara.
• Erdem Sağlık Grubu, (2023). Çocuklara Yönelik Gelişimsel Tarama Testleri. İnt Sit Yazısı
• Yalkılıç, B. (2022). Çocuklarda Gelişimsel Değerlendirme Nedir?, Memorial Sağlık Grubu, İnt Sit Yazısı