Özel Çocuk Sahibi Olmak

Özel çocuklar, hastalık ve kaza ile sendrom gibi çeşitli nedenlerden dolayı farklılık gösteren çocuklardır. Aileler için özel çocuk sahibi olmak hayalini kurduğu sağlıklı çocuğun bağımsızlık anlamında yaşıtlarından farklı olacağını ve ebeveyne çoğu zaman normal gelişim paralelinde olan akranlarından daha çok itiyaç duyacağını deneyimledikleri bir süreç olacağını gösteren bir durumdur ve bu hayat boyu sürecek bir süreçtir. Bu sebeple özel çocuk aileleri hayat boyu bazı duyguları çok daha sık ve yoğun deneyimleyebilmektedir. Pişmanlık, üzüntü, suçluluk, karamsarlık, çaresizlik… Özellikle pişmanlık ve çaresizlik… Bu iki duygu hissedene yıkımda, çöküntüde hissettiren duygulardır.

Özel çocuk aileleri tanıyı ilk aldıklarında yaşantılarının en önemli değişimi konusunda gerçek bir şok hissi yaşayabilmektedir. Bu şok o olmadan yaşayamayacaklarını bildikleri bir bireyin sağlığının kaybına ve sürecin nasıl olabileceğine dair ortaya çıkan belirsizlikleri o an karşılayamamak ile ilgili bir şok. Şoku atlattıktan sonra ortaya çıkan süreç ise çatışma süreci, belki de en karmaşık olan. Kabul etme ve reddetme, kendini, çevresini suçlama, ümitsiz, karamsar hissetme ile devam etme, gücünü toplamaya yönelik bir süreç. Bu süreç belki de en uzun sürecek, gücünü toplayıp ilerlediğinde dahi ailelerin zaman zaman yaşayacakları bir süreç. Suçlamalara mantıksal gerekçeler sunulabildiğinde, nasıl olacağı yerine ne yapabileceğine odaklandığında, kendini ve çocuğunu kimler ile ne yönde geliştirebildiğine motive olduğunda süreç başlar. Ancak elbette süreç sadece çocuğun sürecine odaklanmak ile ilgili de değildir. Özel çocuk sahibi ailelerin çok büyük bir kısmı boşanmış ya da ayrı yaşam süren ebeveynlerden oluşur. Çocuğun özel olduğu ile ilgili bilgi sürecinden sonra aileler bireysel ve sosyal süreçlerini ihmal etmeye başlarlar. Çocuğun etkilenmişliği buna bağlı ihtiyaç ve bağ düzeyi, çevresel destek faktörleri, ekonomik destek değerleri gibi birçok değişken ebeveynlerin bireysel ve sosyal süreçlerini olumlu ya da olumsuz anlamda etkiler. Eğer ebeveyn bu konularda destek görmüyorsa zaman içerisinde bireyselleşip izole oluyor ve depresyon meyilli bir birey haline geliyor. Bu noktada ailelerin psikolojik ve sosyal süreçlerin durumla baş etmeleri konusunda kritik bir durum oluşturduğunu kabul etmekte fayda var. Bu açıdan aileler zorluk yaşıyorsa ücretsiz (belediye, hastane) ya da özel psikolojik destek almaları son derece önemlidir.

Uzm. Klinik Psikolog Nilay E. DİRİSAĞLIK UZUN